مبانی سیاست در اسلام 2

2. امامت و رهبری:

رهبری نوعی جریان عملی است که فرد یا گروهی با استفاده از افکار و شرایط و امکانات خاص، گروهی دیگر را از لابه‌لای جریان‌های مخالف و رویدادهای طبیعی به سوی اهدافی خاص رهنمون می شوند. در رهبری دو عنصر عقیده و ضرورتهای عینی لازم و ضروری است.

رهبری در نظام سیاسی اسلام از خداوند متعال آغاز می‌شود و با اراده و اذن خدای سبحان به پیامبران الهی و سپس امامان منتخب واگذار می‌شود تا روند هدایت و رهبری مردم به سوی اهداف خاصی که برخاسته از عقیده توحیدی اسلام است، تداوم یابد و بشریت در سای? هدایت الهی به مقصود اصلی که همان قرب الهی است، برسد. این وظیفه جز از پیامبران الهی و امامان پذیرفته شده نیست، مگر این که آن‌ها خود این وظیفه را به کسی دیگری بسپارند.

در اصل، ولایت و نبوت پیامبر گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) توام با ولایت سیاسی او بوده است. ولایت سیاسی او بر اساس نص شرعی1 و وحی الهی اعطا شده و مبدأ مشروعیت این ولایت ، خواست و فرمان الهی بود. پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر اساس نصوص متعدد شرعی در باب زعامت و تولیت سیاسی امت پس از خود، در زمان حیاتش، به امر الهی، تعالیمی ارائه کرده و «نظام امامت» را بنا نهاده است، که این از اعتقادات شیعه است. اعتقاد شیعه در باب شأن و منزلت امامان معصوم(علیهم ‌السلام) در ولایت سیاسی آنان بر امت خلاصه نمی‌شود و بسی فراتر از آن است. شیعه بر آن است، که امامان معصوم(علیهم ‌السلام) در همه شؤون نبی اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به جز دریافت وحی تشریعی، وارث و نایب او هستند. یعنی ائمه اطهار(علیهم‌السلام) علاوه بر ولایت سیاسی، دارای ولایت معنوی و هدایت دینی جامعه و آموزگار حقایق دینی نیز هستند. دیدگاه عالمان شیعی در باب ولایت سیاسی پیامبر گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و در عصر حضور امام معصوم(علیه‌السلام) کاملاً یکدست و روشن است. شیعه به نظریه امامت معتقد است و ولایت بر امت را یکی از شؤون امامت امام معصوم(علیه‌السلام) می‌داند. و تمام اختیارات سیاسی و معنوی پیامبر را برای امام معصوم(علیه‌السلام) نیز می‌پذیرد، زیرا لازمه خاتم بودن دین اسلام، جاودانگی و جهان شمولی آن است. و این جامعیت و جهان شمولی، اثبات کننده ولایت سیاسی پیامبر تا آخرالزمان می‌باشد، یعنی در هیچ زمانی نباید ولایت سیاسی و معنوی پیامبر از جامعه رخت بربندد، بلکه این ولایت همچنان می‌بایست توسط افرادی منتخب، ادامه پیدا کند، این افراد توسط آیات الهی و شخص پیامبر مشخص و معرفی شده‌اند. آیاتی که ولایت ائمه اطهار(علیهم‌السلام) را اثبات می‌کند:

«ولی شما تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده‌اند، همان کسانی که نماز برپا می‌دارند و درحال رکوع زکات می‌دهند.» 2

«ای پیامبر! آن چه از جانب پروردگارت به سوی تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر نکنی پیامش را 75نرسانده‌ای و خدا تو را از گزند مردم نگاه می‌دارد.» 3

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را (نیز) اطاعت کنید.» 4

ده‌ها حدیث نبوی نیز به وضوح، بر نصب علی(علیه‌السلام) به امامت مسلمین پس از پیامبر دلالت دارند. مثل حدیث ثقلین، حدیث غدیر و حدیث انذار و.......... بنا بر اندیشه سیاسی اسلام، زعیم و ولی سیاسی جامعه باید دارای ویژگی‌های عصمت، علم به غیب و انتصاب باشد. بخصوص نسبت به افرادی که توسط شخص پیامبر گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به امامت و زعامت سیاسی و معنوی جامعه گمارده شدند.

پی نوشت:

1.  احزاب، 6؛ مائده، 55؛ نساء، 105.

2.      مائده، 55.

3.      همان، 67.

4.      نساء، 59.